पोखरीभन्ज्याङ, फागुन ९ 

विवाह घर झैँ धोजापताकाले सजिएको गाउँ । सेतो सर्टमा कालो स्टकोट लगाएर पन्चे बाजा बजाँउदै गरेका दमाई समुदाय । पन्चेबाजाको तालमा नाच्दै गरेका स्थानीय बासिन्दाको बिचमा मालाले सजिएकी हाना सिंगर । झट्ट हेर्दा विवाह घर जस्तो लागेपछि यो मंगलबार दिउँसो तनहुँको पोखरीभञ्ज्याङ गाविसमा देखिएको दृष्य हो । 

पोखरीभन्ज्याङलाई खुल्ला दिशामुक्त गाउँ घोषणा गर्न गाउँमा पुगेकी खानेपानी तथा सरसफाई विकास सम्बन्धी दातृ निकायकी अध्यक्ष समेत रहेकी यूनिसेफ नेपालकी प्रमुख सिंगर मंगलबार दिनभर स्थानीय महिलासंग पन्चेबाजाको तालमा नाचिन् । उनीसंगै स्थानीय विकास अधिकारी छविलाल रिजाल संयुक्त रुपमा हरियो झण्डा उत्तोलन गरेर गाउँलाई खुल्ला दिशामुक्त घोषणा गरे । 

गाउँलेसग झण्डै चार घण्टा विताएकी उनले स्थानीय महिला र बालबालिकासंग समेत भलाकुसारी गरिन् । ‘मलाई रायोको साग, दाल र काउली मन प¥यो,’ उनले भनिन, ‘यहाँ आउँदा मलाई निकै रमाइलो लाग्यो ।’ पन्चेबाजाँको तालमा उठी बसि नाचेकी उनलाई स्थानीयले ताली बजाएर साथ दिए । गाउँलाई खुल्ला दिशामुक्त घोषणा गर्दै उनले नेपाल सरकारले सरसफाई र खानेपानीको क्षेत्रमा चालेको कदमले सरसफाई सम्बन्धी सहश्राब्दी विकास लक्ष्य हासिल गर्न महत्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गरेको बताइन् । ‘राष्ट्रपति डा. रामबरण यादवबाट नेपालको सरसफाई गुरुयोजना सार्वजनिक भएको छ,’ उनले भनिन, ‘यसबाट पनि सरसफाईको महत्व बुझ्न सक्छौ ।’

सन् २०१७ भित्र नेपाललाई खुल्ला दिशामुक्त घोषणा गर्ने अभियान लिएकोमा अझै पनि नेपालका झण्डै ५० प्रतिशत जनता खुल्ला ठाउँमा दिशा गर्ने गरेको यूनिसेफ नेपालका खानेपानी तथा सरसफाई शाखाका प्रमुख एन्दे्रश केन्यापले बताए । ‘गाउँ गाउँमा शौचालय बनाउने अभियान सामाजिक आन्दोलनको रुपमा चलेको छ,’ उनले भने, ‘घरमा शौचालय हुनुलाई गाउँलेले गर्व र आत्मगौरवको विषय बनाएका छन् ।’ नेपालको पर्यटकीय छबि र आर्थिक विकासलाई सरसफाईमा ध्यान दिनुपर्ने उनको भनाई थियो । २०१३ मा नेपालमा हुने सरसफाई सम्बन्धी मन्त्री स्तरीय सार्क अन्तराष्ट्रिय सम्मेलनले समेत नेपालको सरसफाईमा महत्वपूर्ण भूमिका खेल्ने उनले बताए । 

पोखरी भञ्ज्याङ गाविसका १ हजार १८ घरधुरी मध्ये ६ सय ८४ घरधुरीमा शौचालय निर्माण गरेर गाउँलाई खुल्ला दिशामुक्त घोषणा गरिएको गाविस अध्यक्ष एवं सचिव हुतिमान विकले बताए । ‘३ सय ३४ घरधुरीमा अभियान पुर्व नै शौचालय बनिसकेका थिए,’ उनले भने, ‘सबै घरमा शौचालय बन्नुका साथै गाउँलेले हातधुन साबुन पानीको प्रयोग गर्न थालेका छन् ।’ तनहुँका ४६ गाविस मध्ये पोखरीभञ्ज्याङ जिल्लाको खुल्ला दिशामुक्त घोषणा भएको २८ औ गाविस हो ।